كۆربەندێ ئەرکێ سێیەمێ زانکۆیا دهۆک و کارتێکرنێن جڤاکی یێ دووێ ل هۆڵا کۆنفرانسان ل ٣ـی مەها ئادارێ، ٢٠٢٤، هاتە ئەنجام دان، ب ئامادەبوونا سەرۆکێ زانکۆیا دهۆک، د. داوود سلێمان ئەتروشی و هاریکارێن سەرۆکێ زانكۆیێ ومامۆستا وقوتابیێن زانکۆیێ، و مێڤانێن بەرێزێن ژ دەرڤەی زانکۆیێ ئەو ژی شیرەتکارێ وەزیرێ خواندنا بلند و ڤەکۆلینێن زانستی، د. سەباح وەیس، و جێگرێ پارێزگارێ دهۆکێ، بەرێز شەمعۆن شلیمۆن، و چەندین رێڤەبەرێن گشتی و نوینەرێن دام ودەزگەهێن میری و تایبەت و رێکخراوێن نە حکومی و دەرچوویێن زانکۆیا دهۆک.
مەەرەما هەرەسەرەکی یا ڤی کۆربەندی ئەو بوو بهێزکرنا دانوستاندنێ و پەیوەندیێن زانکۆیا دهۆک د گەل جڤاکی و پێشەسازیێ و خودانێن کاری دا کو دەرفەتێن ئاسانتر یێن راهێنانی بۆ قوتابیێن مە پەیدا ببن و ئەو زانینا قوتابی وەردگرن ل هۆلێن خواندنێ دا بهێتە ب جھ ئینان ل ژیانا کاری و ب رێکا ڤێ چەندێ خزمەتێن باشتر بۆ جڤاکی بهێنە پێشکێش کرن، زێدەباری وەرگرتنا بۆچوونێن خودانێن كاری ل دۆر كارامەیی و لێهاتنێن دەرچوویان دا كو مفا ژێ بهێتە وەرگرتن د پرۆسەیا بەرهەڤكرنا پرۆگرامێن خواندنێ دا.
د ڤی کۆربەندی دا، سەرۆکێ زانکۆیا دهۆک، د. داوود سلێمان ئەتروشی، د پەیڤا خو دا دیار كر كو ئەركێ ئێكەمێ زانكۆیێ خواندن و فێركرنا قوتابیانە، و ئەركێ دووێ ژی ڤەكۆلینێن زانستینە و هەروەسا ئەركێ سیێ ژی پەیوەندیێن زانكۆیێ و جڤاكی نە وكارتێكرنێن زانكۆیێ ل سەر جڤاكی، و باس ل وێ چەندێ ژی كر كو ئەركێ سیێ گرنگیەكا مەزن هەیە و ئێك ژ خالێن پلانا ستراتیجی یا زانكۆیێ یە. هەروەسا، جەخت ل سەر وێ چەندێ كر كو هەر زانكۆیەك دڤێت ڤان هەرسێ ئەركان ب خو ڤە ببینیت.
ژلایێ خو ڤە، جێگرێ وەزیرێ خواندنا بلند و ڤەكۆلینین زانستی هەول ونیازێن وەزارەتا ناڤبری دیار كرن ل دۆر گەشەپێدانا شیانێن قوتابیان وبەرهەڤكرنا وان بۆ كاركرنێ ل كەرتێن تایبەت و ئێك ژ نموونەیێن ڤێ چەندێ دیار دكەن دنانا سەنتەرێن گەشەپێدانا كاری ل زانكۆیێن هەرێمێ، و ژ هەژی گوتنی یە كو ل زانكۆیا دهۆك ژی سەنتەرەكێ تایبەت ب ناڤێ سەنتەرێ گەشەپێدانا كاری كار ل سەر پێشڤەبرنا شیانێن قوتابیان دكەت. هەروەسا، دیار كر كو زۆر یا گرنگە پەیوەندیا زانكۆیێ و كەرتێن كاری ل سەر بنیاتەكێ ب هێز بهێتە ئاڤاكرن ژ بۆ ئارمانجێن زەنگینكرنا شیان و دەرفەتێن كاری و كێمكرنا رێژا بێ كاریێ ل دەڤ گەنجان.
ل دویڤ دا، هاریکارێ سەرۆکێ زانکۆیێ بۆ کاروبارێن زانستی و خواندنا بلند، د. لقمان هادی حەسەن، د پەیڤا خو دا باس ل پرۆگرامێن خواندنێ كر وەكی پێڤاژۆیا بۆلۆنیا و پرۆگرامێن راهێنانێ وهەولێن زانكۆیێ بۆ بدەستڤەئینانا رێزبەندیێن بلندتر د لیستەیێن نیڤدەولەتی و نیشتیمانی دا ژ وان لیستەیان ژی Times Higher Education (THE). پاشان، دوو دەرچوویێن زانكۆیا دهۆك پشكداری كرن و باس ل ئەزمۆنێن خو كرن پشتی دەرچوونێ و بازارێ كاری دا و وەك دوو چیرۆكێن سەركەفتنێ هاتنە پێشان دان. ئەو ژی: خانم كارین زوهێر، دامەزرێنەر و رێڤەبەرا گشتی یا كۆمپانیا (كارینی تاڤ). كارین دەرچوویا كۆلیژا ئەندازیاری یە ل زانكۆیا دهۆك وگرنگیەكا زۆر ب بابەتێن وزەیا تاڤێ دایە هەر ژ دەمێ خواندنێ وتا نوكە. ئەڤ چەندە بۆ وێ بوویە پالدەر كو د ڤی بیاڤی دا كار كەت و كۆمپانیا خو یا تایبەت دابمەزرێنیت ل سالا 2020. دەرچوویا دی ژی خانم وەلا موشیرە، ئەو ژی دەرچوویا كۆلیژا ئادابە ل زانكۆیا دهۆك ل بەشێ زمانێ ئینگلیزی خواندنا خو بدوماهی ئینایە. وەلا ئارەزوویێن تایبەت هەبوون گرێدایی پالپشتیا ئافرەتێ وگەنجان و لەورا ل سالا 2017 رێكخراوەكا تایبەت دامەزراندیه ب ناڤێ (Better World) كو ئەو رێڤەبەرا رێكخراوێ یە. وەلا تیشك ئێخستە سەر هندێ كو فێربوونا زمانێ ئینگلیزی و ئەو كار و چالاكیێن ل زانكۆیێ ئەنجام ددان وەك قوتابی بوینە فاكتەر كو كەساتیەكا بهێز ئاڤابكەت وبەرەڤانیێ ژ مافێن ئافرەتان بكەت د نوكەدا.
پاشی، روینشتنەکا گەنگەشێ هاتە رێکخستن کو تێدا بەرپرس و نوینەرێن هەردوو کەرتێن گشتی و تایبەت پشکدار بوون و گەنگەشێن بەرفرەھ هاتنە ئەنجام دان؛ ئەو ژی: م. شەمعۆن شلیمۆن تۆما، جێگرێ پارێزگارێ دهۆكێ، و د. هەڤال سەدیق ئیسماعیل، رێڤەبەرێ گشتی یێ وەبەرهێنانێ ل دهۆكێ، وم. عەبدولواحد ئەمین، ئەندامێ كومیتە ورێڤەبەرێ نڤیسینگەها دهۆكێ یا دەزگەهێ خیرخوازی یێ بارزانی، و نوینەرێ كاڤین گروپ، ئەندازیار كامیران عەلی. ئەڤ روینشتنە ب رێڤەبەریا د. شەهین عەبدوللا، رێڤەبەرا دلنیاییا جوری ل زانكۆیا دهۆك ب رێڤەچوو، و هەمی پشکدارێن روینشتنێ هەڤڕا بوون ل سەر گرنگیا مەشقدانا قوتابیان و بەرهەڤکرنا وان بۆ بازارێ کاری و هەروەسا پالپشتیا هزر و داهێنانێن وان دا کو ببنە پرۆژێن راستەقینە و بکەڤنە د بوارێ جێبەجێکرنێ دا.
ل دوماهیا کۆربەندی ژی، پێشانگەها خزمەتێن زانکۆیا دهۆک هاتە ڤەکرن کو تێدا ژمارەکا پرۆژێن قوتابیان هاتنە پێشاندان یێن کو بەرهەم و خزمەتێن جوراوجور پێشکێشی جڤاکی دکەن و ژ لایەکی ڤە، زانستی، و ژ لایێ دی ڤە، خرمەتگوزاریێ پێکڤە کۆم دکەن.
هەژی ئاماژێ یە كو ئێكەم كۆربەندێ ئەركێ سێیەمێ زانكۆیا دهۆك وكارتێكرنێن جڤاكی ل رێكەفتی 26ـی شواتا 2023 هاتبوو ئەنجامدان وپشكداریكرنا ب هێز بخو ڤە دیت بوو ژ بەرپرس ونوینەرێن كەرتین گشتی و تایبەت و راسپاردێن گرنگ هاتبوونە تۆمار كرن بۆ لایەنێن پەیوەندیدار. ئەڤ كۆربەندە وەكو مینبەرەكێ دانوستاندانێ د ناڤبەرا لایەنێن گشتی و تایبەت و زانكۆیێ دهێتە هژمارتن و بیاڤێن هەڤكاریێ و لێكتێگەهشتنێ ب هێز دكەت دا كو جڤاك مفایێ ژێ ببینیت وقوتابی پاشەرۆژەكا گەشتر یا كاری وسەربەخوبوونێ ئاڤا بكەت.
راگەهاندنا زانکۆیا دهۆک، ۳ـی ئادارێ، ٢٠٢٤
فاطمة محمود
فۆتۆ: محمد عبدالکریم و هەرمان جانگیر