ژیانا مه‌ یا ڕۆژانه‌ ب ڕه‌نگه‌كێ نوى
May 25, 2020, 9:19 p.m.


ژیانا مه‌ یا ڕۆژانه‌ ب ڕه‌نگه‌كێ نوى, په لانا ڕۆژانه‌, ڕاگه‌هاندن و لایه نێ كارى.

ئه‌و گهۆڕینێن د ژیانا ڕۆژانه‌ده‌ په‌یدابووین و ئه‌و ئاسته‌نگێن ڕۆژانه‌ ڕوى بڕوى دبن د گرنگن بۆ گه‌له‌كان كه‌سان. ژبه‌ركو ئه‌م د مه‌جبورن باراپترییا ده‌مێ خوه‌ ل مالێ ببۆرینن, ژبه‌رهندێ دڤێت ئه‌م په‌یكه‌ره‌كێ نوى بۆ ژیانا خوه‌ یا رۆژانه‌ بدانن. هنده‌ك جاران كارێ مه‌ ل مالێ و ل سه‌ر ئۆفیسا مه‌ دڤێت یێ ڕێكخستى بت, زێده‌بارى ڕێكخستنا ده‌مى دگه‌ل زاڕۆكان. لێ به‌رو ڤاژى ڤێ چه‌ندێ ژى چێدبت ئه‌م ده‌ستبه‌ردارى حه‌ز و ئاره‌زوویێن خوه‌ بن, و پتر ده‌مى بدنه‌ كه‌ناڵێن ڕاگه‌هاندنێ. هه‌لبه‌ت خڕڤه‌كرنا پێزانینا ل دۆر ڤایرۆسێ كوڕۆنا یا گرنگه‌, به‌لێ دهه‌مان ده‌مدا زێده‌ بكار ئینان و ل دویڤگه‌ڕیانێ ژى زه‌ره‌را خوه‌ هه‌یه‌. تشتێ بالكێش د گه‌ل ڤان كاودانێن نوى یێن ڤایرۆسێ كورَونایێ ئه‌وه‌ كو هنده‌ك كۆم و كۆمه‌لگه‌هێن نوى بۆ مه‌ ده‌ردكه‌فتینه‌ بۆ نموونه‌, نیاسینا جیرانان د هه‌مان تاخ و چڤاكێ كو ئه‌م تێده‌.

ژیانا خوه‌ یا ڕۆژانه‌ پلان بكه

گه‌له‌ك یا گرنگه‌ كو مه‌ ژیانه‌كا ڕۆژانه‌ یا ڕێكخستى هه‌بت, بنه‌مایێن سه‌ره‌كى یێن كاودانێن نوكه‌ بتنێ ئه‌ون: مه‌ ئاگه‌هییه‌كا باش ژ خوه‌ هه‌بت, پلانه‌كا ڕوژانه‌ هه‌بت, و ئه‌م بشێن هاریكارییا كه‌سێن ده‌رودۆرا خوه‌ ژى بكن. ئه‌م دشێن ڤێ چه‌ندى َبده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن ب هه‌بوونا پلانه‌كا داڕشتى. ژ بو ڤێ مه‌ره‌مێ گرنگه‌ ئه‌ڤ پێنگاڤێن ل خوارێ به‌ر جاف بئێنه‌ وه‌رگرتن:

·        بابه‌ت یێ جودایه‌ ژ كه‌سه‌كى بۆ كه‌سه‌كى, به‌لێ هه‌مى كه‌س مفای ژ ڕۆتینه‌ك و چه‌ند ڕێ و ره‌سمه‌كێن ڕۆژانه‌ یێن ڕێكخستى دبینن. بۆ نموونه‌, خوارنا نانى تێشتێ دگه‌ل ئه‌ندامێن خێزانێ, یان پێكڤه‌ بچنه‌ په‌یاسه‌كێ. ئه‌ڤ رۆتین و ڕێو وڕه‌سمه‌ بۆ زاڕوكان ژى پێتڤینه‌,  ژبه‌ركود بنه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ كو هه‌ست ب ئارامییێ بكن. هه‌تا كو بۆ كه‌سێن دانعه‌مر ژى, بۆ نموونه‌ كه‌سێن نه‌خۆشییا زهایمه‌رێ هه‌ی گه‌له‌ك گرنگییێ ژ هه‌بوونا ڕۆتینه‌ك و چه‌ند ڕێو ڕه‌سمه‌كێن ڕۆژانه‌ یێن تۆكمه‌ دبینن.

·        بزاڤێ بكه‌ خشته‌یه‌كێ ڕۆژانه‌ یان حه‌فتیانه‌ یێ خوه‌ جه بدانه‌ كو هه‌مى ده‌م و چالاكیێن ڕوژا نه‌ ب خوه‌ڤه‌ بگرن.

·         هه‌كه‌ر تو  و خێزان یان هه‌ڤژینا خوه‌ پێكڤه‌ دژین, ئه‌وان ژى پشكدارى پلانێ بكه‌ و بلا ئه‌و ژى د به‌رشداربن ددانانا پلانێده‌. ئه‌ڤ چه‌ندێ دێ به‌ر پرسیاره‌تییا ته‌ به‌رامبه‌ر پلانێ زێده‌ بكت و تو دێ بینى كو تو پتر یێ پێگیرى ژ بۆ ئه‌نجامدانا ڤێ پلانێ و تو پتر یێ پێدڤیێن كه‌سێن ده‌وروبه‌رى خوه‌ ژى به‌رچاڤ وه‌ردگرى.

·      تشتێ گرنگتر ئه‌وه‌ كو دڤێت ئه‌و خشته‌ وپلانا ته‌ دانایى هنده‌ك چالاكییێن خوه‌ش و دلڤه‌كه‌ر تێده‌بن و ده‌روونێ ته‌ خه‌لات بكن.

ڤه‌دیتنه‌كا زێده‌تر: ڕاگه‌هاندن و ده‌نگ و باس

گه‌له‌ك ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندنێ یێن گرنگ و ب مفا یێن هه‌ین ل ڤى ده‌مێ كو په‌یوه‌ندییێن مه‌ ب كه‌سێن دى سنووردار بووین,  ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤ ده‌زگه‌هه‌ ڕێكێ ددنه‌ مه‌ كو ئه‌م هه‌ر د په‌یوه‌ندیێ ده‌ بن دگه‌ل كه‌سێن دى. به‌لێ د هه‌مان ده‌مده‌, هنده‌ك پێكولان دكن ئه‌ڤان كاودانێن نوكه‌ وه‌كو ده‌رفه‌ت ببینن داكو خه‌لكێ د سه‌رده‌ ببن و فێلبازییان بكن و هنده‌ك ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندنێ بكار دئینن بۆ ڤان فێلبازییان. زێده‌ بارى هه‌ژماره‌كا زۆر یا پێزانیانا و ڤێجا نه‌خاسمه‌ پێزانینێن هه‌ڤ دژ, ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژى ئه‌قلێ مه‌ تێكدشێلت و ئه‌م نوزانن ئه‌م چه‌وا به‌رسڤێ بدن

ڕاگه‌هاندن چه‌وا دشێت هاریكار بت؟

ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندن و ڕێكێن په‌یوه‌ندیكرنێ یێن كلاسیك یین مینا تلیفۆنێ, د شێن هاریكارییا مه‌ بكن د ژیانا مه‌ یا ڕۆژانه‌ده‌:

·        ئه‌ڤ ڕێكێن ڕاگه‌هاندنێ هاریكارییا مه‌ دكن كو ئه‌م  هه‌رو هه‌ر د په‌یوه‌ندیێن چڤاكیده‌ بمینن ل ده‌ما كو په‌یوه‌ندی و لێكنیزیكییا مه‌ قوت دبت.

·        ب ڕێكا ئنترنێتێ تو دشێى ب ساناهى و بله‌ز بگه‌هییه‌ خزمه‌ت و هاریكاریێن پزیشكى یێن دژى ڤایرۆسێ كوڕۆنایێ. ب هه‌مان ڕێك ئه‌م دشێن هاریكارییا دۆست و مرۆڤێن خوه‌ژى بكن ل ده‌مێ كو پێدڤى ب هاریكارییێ ببن د حاله‌تێ كره‌نتینه‌كرنێده‌.

·        باراپترییا جاران وه‌كو ژێده‌ره‌كێ موكم یێ پێزانینان دئێنه‌ بكار ئینان, وه‌كو پێزانینێن گرێدایى ده‌رباره‌ى بڕیارێن نوى و ڕێكین خوه‌ پاراستنێ.

مه‌ترسیێن تلیفۆنان و ئنترنێتێ 

كه‌سێن دانعه‌مر پتر ب فێلبازیێن تلیفۆنان كاریگه‌ر دبن, ئانكو ئه‌و پتر دكه‌ڤنه‌ د بن كارتێكرنا فێلبازیێن تلیفۆنانڤه‌ (چه‌ند گۆتاره‌كێن زانستى ل سه‌رانسه‌رى جیهانێ):

·        چێدبت ئه‌و كه‌سێ په‌یوه‌ندییێ بكت ژ فێلبازى بێژت: تو مالا ته‌ یێن تۆشى ڤایروسێ بووین؛ ژبه‌رهندێ دڤێت هوین بئێنه‌ پشكنین.

 

·        یان په‌یوه‌ندیكه‌ر هنده‌ك ڕێگه‌ چاره‌یان ژده‌فخوه‌ بۆته‌ بێژت, بۆ نموونه‌, بێژته‌ ته‌ دڤێت تو بئێیه‌ مالا خوه‌ داكو ئه‌م شێور مه‌ندییه‌كێ دگه‌لته‌ بكن ل ئاڤاهییێ ته‌. خوه‌ هوسا دیار بكن كو ئه‌و یێن هاتین داكو ئاڤاهییێ ته‌ تافیر بكن و پشكنینێن هه‌بوونا ڤایرۆسێ كوڕۆنایێ بو ژۆرێن ئاڤاهییێ ته‌ بكن

هه‌كه‌ر هات و په‌یوه‌ندییه‌ك بۆته‌ هات و تو نه‌یێ ژێ پشتڕاست بى,  ئه‌ڤ پێنگاڤێن ل خوارێ دێ هاریكارییا ته‌ بكن:

·        هه‌مى ده‌مان داخوازا ناڤێ په‌یوه‌ندیكه‌رى بكه‌ د ده‌مى په‌یوه‌ندیكرنێده‌.

·        هه‌كه‌ر تو نه‌یێ ئارامبى د ڕاستا وێ په‌یوه‌ندیێده‌, ب ساناهى وه‌ر بگره‌, ئێكسه‌ر ته‌له‌فۆنێ بدانه‌ و به‌رده‌وام نه‌به‌ دگه‌ل.

·        پشتى ب دویماهیك هاتنا تلیفۆنێ, تو دشێى دگه‌ل مرۆڤه‌كێ خوه‌ یان جیرانێ خوه‌ بئاخڤى و بۆ وى ڕوون بكى كا چ چێبوو!

·        هه‌كه‌ر هات و هنده‌ك كه‌س هاتنه‌ به‌ر ده‌رگه‌هێ ته‌  ب ئه‌وان هێجه‌تێن مه‌ به‌رى نوكه‌ به‌حسكرین, دڤێت تو ئێكسه‌ر داخوازا ناسنامه‌ و پێزانینێن وانا بكى! نه‌هێله‌ كه‌سێن نه‌نیاس یان غه‌ریب بئێنه‌ د ناڤ مالا ته‌ده‌.

·        تشتێ ژ هه‌میێ گرنگتر: چو جاران پارا یان شته‌كێ گرانبوها نه‌ده‌ كه‌سێن نه‌نیاس.

د كاودانێن نوكه‌ده‌, دو خه‌فكێن سه‌ره‌كى یێن هه‌ین د ئنترنێتیده‌:

ژ ڕه‌خه‌كیڤه‌, هنده‌ك مالپه‌رێن شاش یێن هه‌ین و به‌رده‌وام پێزانینان ددن ل سه‌ر توشبوونا حاله‌تێن نوى یێن ڤایرۆسێ كوڕۆنایێ ل سارنسه‌رى جیهانێ, بۆ نموونه‌,  ب ڕێكا نیشاندانا نه‌خشێ جیهانێ. ئارمانج ژ ڤان مالپه‌رێن شاش نه‌ ئه‌وه‌ كو پێزانینێن ڕاست و دورست بدنه‌ ته‌, به‌لكو ئارمانجا وان یا سه‌ره‌كى برنا پارێن ته‌یه‌. هشیاربه‌: ل ده‌مێ تو بچییه‌ د ناڤ ڤان مالپه‌ڕێن شاشده‌ ب تنێ ب ئێك كلیكێ دێ هنده‌ك كارتێكرنێن زه‌ره‌رمه‌ند ل كۆمپیۆته‌رێ ته‌ یان تلیفۆنا ته‌ بكن, و نه‌دویره‌ بچنه‌ دناڤ پێزانینێن ته‌ یێن تایبه‌تده‌ و ژمارێن ته‌ یێن نهێنى ڤه‌كن و ببیه‌ نێچیرا وان.

ژڕه‌خه‌كێ دیڤه‌: ئیمێلێن شاش گه‌له‌ك جارا دئێنه‌ بكار ئینانێ ژ پێخه‌مه‌تى د سه‌ردا برنێ, و ئه‌ڤ ئیمێله‌ هوسا دیار دكن هه‌روه‌كو ئه‌و ژ لایێ ئۆفیسا فیدرالى یا ساخله‌میا گشتیڤه‌ هاتینه‌ هنارتن. ب ئارمانجا پێشكیشكرنا پێزانینێن گرنگ ده‌رباره‌ى ڤایرۆسێ كوڕۆنا. ئه‌ڤ ئیمێله‌ دێ داخوازییا ژمارا نهێنى ژته‌ بكن. هشیاربه‌ : هه‌ر گاڤا ته‌ ژمارا نهێنى ده‌رباسكر, دێ ل وى ده‌مى وانا شیان هه‌بن بچنه‌ دناڤ كومپیۆته‌رێ ته‌ده‌.

داكو چو فێلبازى ل ته‌ نه‌ئینه‌كرن ب رێیا ماپه‌ڕ وئیمێلێن شاش, ڤان ڕیكارێن ل خوارێ ئه‌نجام بده‌:

·        یێ هشیاربه‌ و ب تنێ وان ئیمێل و مالپه‌ڕان ڤه‌كه‌ یێن ته‌ باوه‌رى پێ هه‌یى. ئه‌و كه‌سێ/ یان جیهه‌تێ ئیمێل یان مالپه‌ڕ بۆته‌ هنارتى پشتڕاست بكه‌. هه‌كه‌ر هات و تو نه‌یێ پشتڕاستیبى, په‌یوه‌ندییێ ب هنێرى بكه‌. پشتى هینگێ دێ بۆته‌ دیار بت كا "ڕاسته‌" یان نه‌, هه‌كه‌ر نه‌ ئێكسه‌ر ئیمێلى ژێببه‌.

·        گه‌له‌ك یێ هشیار و ب گۆمان به‌ د ڕاستا وان ئیمێلێن بۆ ته‌ دئێن و داخوازا ژمارا نهێنى دكن.

ئۆفیسا فیدرالى یا ئێمناهییێ  و ب ژێده‌رێن باوه‌رپێكه‌ر دئێنه‌ زانین بۆ پێشكێشكرنا هه‌ر پرسیاره‌كێ. ئه‌ڤ هه‌رودو جیهه‌ته‌ پێزانین و به‌رسڤێن ڕاست و دورست پێشكێش دكن: تو دشێى ژێ بپرسى: ئه‌رێ چ مالپه‌ر یان ئیمێلێن نوى و یێن شاش هه‌نه‌؟ ئه‌ز دێ چه‌وا شێم خوه‌ ژ ڤان فێلبازییان بپارێزم

 ژێده‌رێن پێزانینێن ڕاست و دورست د تۆڕا ئنترنێتێده‌

ب لێبۆرینڤه‌, گه‌له‌ك پێزانین و گوتگۆتكێن خه‌له‌ت یێن هه‌ین ده‌رباره‌یى ڤایرۆسێ كوڕۆنا د تۆڕا ئنترنێتیده‌. بۆ نموونه‌, ئێك ژ وان پێزانینێن خه‌له‌ت: ل ده‌مێ هه‌تاڤ ژ ده‌رڤه‌ تو تۆشى كوڕۆنایێ نابى هه‌كه‌ر تو بچیه‌ ژده‌رڤه‌.

كه‌له‌ك گرنگه‌ تو هنده‌ك مالپه‌ڕێن باوه‌رپێكه‌ر ب هه‌لبژێرى, و پێزانینێن خوه‌ ژ وانا وه‌ربگرى داكو تو بشێى خوه‌ بپارێزى. پێزانینێن خه‌له‌ت دێ بنه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ ته‌ توشى قه‌له‌قه‌كێ بكن كو چو بنه‌ما بۆنه‌بت. زێده‌بارى هندێ, هه‌كه‌ر ته‌ مالپه‌رێن باوه‌ر پێكرى هه‌بن, ته‌ مه‌ترسییا د سه‌ردابرنێژى نامینت.

من گه‌له‌ك پێزانینێن جیاواز ل سه‌ر كوڕۆنایى گوهلێبوون, وهێشتا ئه‌ز ل پێزانینان دگه‌ڕم و كۆمڤه‌دكم؟ 

ل ده‌مێ ته‌ دویماهیك پێزانین ل سه‌ر ڤایرۆسى ب ده‌تسخوه‌ڤه‌ ئینان, گه‌له‌ك گرنگه‌ تو

·        دڤێت تو ده‌مێ لێگه‌ڕیانێ ل دویڤ پێزانینێن زێده‌تر سنووردار بكى. تو دشێى ئه‌ڤێ چه‌ندێ بكییه‌ دناڤ خشته‌یێ كارێن خوه‌ یێن ڕۆژانه‌ده‌! ل ده‌مێ تو گه‌له‌ك ده‌مى ب لێگه‌ڕیانا پێزانینانڤه‌ ببۆرینى, و گه‌له‌ك پێزانینان كۆمڤه‌ بكى دێ یا دورست ژى ل به‌ر ته‌ ئێته‌ شێلان.

·         بتنێ ل دویڤ تشتێ سه‌ره‌كى بگه‌ڕه‌, ده‌نگ وباسێن ئه‌رێنى ژى بخوینه‌! بۆ نموونه‌, پیزانینێن ده‌رباره‌ زێده‌بوونا هه‌ژمارا وان كه‌سان یێن چاره‌ بووین!

كار

كارتێكرنێن ڤایرۆسێ كوڕۆنا ب تنێ ڕاوه‌ستیانا كارى ب خوه‌ڤه‌ ناگرن, به‌لكو گه‌له‌ك ئاسته‌نگان ژى په‌یدا دكن د ڕاستا كاریده‌. بارێ هنده‌ك كه‌سان گه‌له‌ك گران دبت, بۆ نموونه‌, كارێ كڕین و فرۆتنا كه‌ل وپه‌لێن رۆژانه‌ یان كارێن پزیشكى. بۆ هنده‌ك كه‌سێن دى وه‌كو فه‌رمانبه‌ران, هنده‌ك گهۆڕێنێن به‌روه‌خت د كارێ وانده‌ په‌یدا دبن. هنده‌ك كه‌س كارێ خوه‌ ل مالێ ئه‌نجام ددن زێده‌بارى ئه‌نجامدانا به‌رپرسیارییێن ب ڕێڤه‌برن و سه‌ره‌گوهیكرنا زاڕۆكان ل مالێ. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ ژى دبته‌ بار گرانییه‌ك و فشاره‌كێ په‌یدا دكت.

هه‌كه‌ر تو ل مالێ كار دكى, چه‌ند شیره‌تێن ساده‌ و كاریگه‌ر بۆته‌ هاتینه‌ پێشكێشكرن د ئه‌ڤان خالێن ل خوارێ:

ب ئاگه‌هانه‌ جهێ كارێ خوه‌ دیزاین بكه‌

·        هه‌كه‌ر د شیانده‌ بت, جهه‌كێ تایبه‌ت و به‌رده‌وام بۆ خوه‌ لم الێ ببینه‌. بتنێ وى جهى بۆ كارێ خوه‌ بكار بینه‌. ئه‌ڤ چه‌نده‌ دێ هاریكارییا ته‌ بكت كو تو ژیانا خوه‌ یا كارى و ژیانا خوه‌ یا تایبه‌ت ژ ئێك جودا بكى. هه‌كه‌ر تو د لێنانگه‌هێڤه‌ كارێ خوه‌ بكى, دێ باشتر بت تو جهه‌كێ دى ده‌ستنیشان بكى بۆ نانخوارنێ.

·        بلا ته‌ ئاگه‌ه ژ خوه‌ هه‌بت ل ده‌مێ كاركرنێ بزانه‌ كا شێوازێ ڕینشتنا ته‌ یێ چه‌وایه‌. باشه‌ كو ل ده‌مێ كاركرنێ شێوازێ ڕوینشتنا ته‌ یێ ساخله‌م بت و تو یێ ڕحه‌ت بى. پتر ژ جاره‌كێ شێوازێ ڕوینشاتنا خوه‌ بگهۆڕه‌. د ناڤبه‌یناڕه‌ هنده‌ك لڤینێن وه‌رزشى ئه‌نجام بده‌. ( تو دشێى پێزانینێن زێده‌تر ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینى ل سه‌ر ڤى بابه‌تى ل ڤى ناڤ و نیشانى 

د په‌یوه‌ندییه‌كا به‌رده‌وامده‌به‌:

·        دان و ستاندنێ دگه‌ل سه‌رپه‌رشتیارێ خوه‌ بكه‌, و ڕێیه‌كا په‌یوه‌ندیكرنێ دابینبكه‌ (بۆ نموونه‌, تلیفۆن, ئیمێل,  په‌یوه‌ندییه‌كا ڤیدیۆیى) بۆ په‌یوه‌ندیكرنێ و وه‌رگرتنا پێزانینان.

      ده‌م و ئالاڤێ په‌یوه‌ندیكرنێ ده‌ستنیشان بكه‌ بۆ په‌یوه‌ندیكرنێ

·        ل ده‌مێ تو ل مال كار دكى په‌یوه‌ندییا خوه‌ دگه‌ل هه‌ڤالێن خوه‌ یێن كارى نه‌ بڕه‌. ئه‌وان ڕێو ڕه‌سمێن ڕۆژانه‌ یێن نۆرمال د ڕۆژانێن خوه‌ یێن كارى به‌ر ده‌وامییێ پێ بده‌. تو د شێى ڤێ چه‌ندێ بكى ب ڕێكا ئه‌نجامدانا په‌یوه‌ندییه‌كا كورت دگه‌ل هه‌ڤالێن خوه‌ ل ده‌مێ ده‌ست ب كارى دكى. یان ژى ل ده‌مێ بێهنڤه‌دانێ تو دشێى ب ڤیدیۆ یێ دگه‌ل وان باخڤى. و ل ده‌مێ كار ب دویماهیك دئێت تو دشێى ب ڕێیا نامه‌یه‌كێ خاترا خوه‌ ژ هه‌ڤالێن كارى بخوازى.

پلانه‌كێ بۆ ڕۆژا خوه‌ یا كارى بدانه

·        بلا ده‌م ژمێرێن كاركرنا ته‌ ل ئۆفیسا ته‌ ل مالێ  د نه‌رم بن. دگه‌ل هندێ ده‌مژمێرێن كاركرنا خوه‌  ل دویف شیانان ڕێكبئێخه‌.

·        بلا ته‌ هنده‌ك بێهنڤه‌دان هه‌بن دناڤبه‌ینێن كاریده‌؛ دا تو بشێى ب چالاكى و ب ئاگه‌هى كارێ خوه‌ ئه‌نجام بدى. ئه‌و ده‌مێ تو ته‌رخان دكى بۆ بێهنڤه‌دانێ ل سه‌ر ئۆفیسا خوه‌ و ل جهێ كاركرنێ نه‌ بۆرینه‌.

·        یێ پێگیربه‌ ب وى ده‌مێ ته‌ بۆ كاركرنێ ته‌رخان كرى. ژبه‌ركو گه‌له‌ك جاران كار كرن ل مالێ پتر وه‌ختى ژ مرۆڤى دبت ژبه‌ر هندێ پێگیرى دێ یا گرنگ بت.

·        گه‌له‌ك یا گرنگه‌ تو خشته‌یه‌كێ حه‌فتیانه‌ بدانى, ده‌مژمێرێن كاركرنێ و بێهنڤه‌دانێ ده‌ستنیشانكرى بن. تو دشێى ڤێ خشته‌یى ب ڕێیا ئۆنلاین به‌رهه‌ڤ بكى داكو ڕیڤه‌به‌رێ ته‌ و هه‌ڤالێن ته‌ ده‌مێن كاركرنا ته‌ بزانن.

·        ئه‌و ده‌مێن تو ددانی گرنگه‌ بئێنه‌ دان و ستاندن كرن دگه‌ل خێزاناته‌ و ئه‌وكه‌سێن تو دگه‌ل وانا دژى. ب ئه‌ڤێ چه‌ندێ دێ به‌رسڤا گه‌له‌ك پرسیاران ئێته‌ دان, بۆ نموونه‌, ئه‌رێ ده‌مێن كارى د گونجایینه‌ بۆ خێزاناته‌؟ ئه‌رێ دشیاندایه‌ بۆ چه‌ند حه‌فتیییه‌كان ئه‌ڤ پلانه‌ لكار بت؟ هه‌كه‌ر به‌سڤ نه‌رێنی بوون, دو دل نه‌به‌ و داخوازا هاریكارییێ بكه‌. دسه‌ر هندێڕا په‌یوه‌ندى سنووردارن د ئه‌ڤان كاودانانده‌, به‌لێ دێ هه‌ر هنده‌ك هلبژارتن هه‌بن. ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژى چێدبت ب ڕێكا دان وستاندنێ بت دگه‌ل سه‌رپه‌رشتێ ته‌, یان ژى ب هاریكاریا جیرانان بت.

ژێكجوداكرنێ دناڤبه‌را كارى و ژیانا تایبه‌تده‌ بكه‌

·        ل ده‌مێ مرۆڤ ل مالێ كار دكت, گه‌له‌ك جاران یا ب زه‌حمه‌ته‌ مرۆڤ خوه‌ ڤه‌ده‌ر بكت. ژ به‌ر هندێ یا گرنگ ئه‌وه‌ كو ته‌ جهه‌كێ تایبه‌ت هه‌بت بۆكارى جودا بت ژ ژیاناته‌ یا تایبه‌ت.  ئانكو جهه‌كێ هوسا بت كو تو بشێى ل دیماهییا كارى ده‌رگه‌هێ ژورا كارێ خوه‌ بگرى. هه‌كه‌ر ئه‌ڤه‌ یا ب زه‌حمه‌ت بت, تو دشێى مێزه‌یه‌كێ ل جهه‌كێ تایبه‌ت بدانى و بتنێ بو كارێ خوه‌ بكار بینى.

·        ده‌ستنیشانكرنا جل و به‌رگان ژى گرنگییا خوه‌ یا ده‌روونى هه‌یه‌ ل ده‌مێ مرۆڤ د ده‌مژمێرین كاریده‌ یان ژى ل ده‌مێ مرۆڤ  ژ كارى ب دویماهیك دئێت و یێ ئازاد. گه‌له‌ك یا گرنگه‌  به‌رى و پشتى كاركرنێ جلكێن خوه‌ بگهۆرى. ڤیجا گهۆرینا جلكان ژ بلۆزه‌كى بكییه‌ به‌ر خوه‌ یان قه‌میسه‌كى, باراپترییا جاران ل دویڤ سرۆشتێ كارى دمینت.

·        رێو ڕه‌سمێن ده‌ستپێكرن و ب دیماهیك ئینانا كارى ژى گرنگییا خوه‌ هه‌یه‌. بۆ نموونه‌, ل سه‌رێ ڕۆژێ ده‌مێ ده‌ست ب كاركرنێ دكى, ده‌ستپێبكه‌ لابتۆپێ خوه‌  و به‌لگه‌نامێن كارى پاقژ بكه‌, و ل ده‌مێ كارێ خوه‌ ب دیماهیك دئینى لاپتۆپێ خوه‌ بگرى و ب نخێڤى و ده‌رگه‌هێ ژۆرا خوه‌ بگرى ...هتد.

یاسایێن كارى و ئێمناهییا پیشه‌یى د سه‌رده‌مێن كوڕۆنایێده‌

وه‌زاره‌تا كارى و كارو بارێن جڤاكى به‌رسڤا گه‌له‌ك پسیارێن گرێدایى یاسایێن كارى و ئیمناهییا پیشه‌یى ددت.

سه‌ركردایه‌تى

وه‌كو ڕێڤه‌به‌ره‌ك, تو دشێى پالپشتییا فه‌رمانبه‌رێن خوه‌ بكى و ژ ساخله‌مییا وان پشتڕاست بى.

پیڤه‌رێن ساخله‌مى وسلامه‌تییا پیشه‌یی:

تو دشێى نویترین پێزانینان  سه‌ر سلامه‌تیێ بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینى ده‌رباره‌ چه‌وانییا كار كرن و بجهئینانا ڕێكارێن ساخله‌م و ته‌ندروست دده‌مێ ڤایرۆسێ كوڕۆناده‌. د مالپه‌ڕێ په‌یماگه‌ها فیدڕالى یا ساخله‌مى و سلامه‌تییا پیشه‌ییى تو دشێى پێزانین و به‌رسڤا پسیارێن گرنگ ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینى ده‌رباره‌ى ڕێكارێن ساخله‌م و ته‌ندروست دده‌مێ كاركرنێ ل سه‌ر ده‌مێ  كۆڤید-19.

پاراستنا ساخله‌مییا ده‌روونى

گرنگییا خوه‌ پاراستنێ ژ فشارا ده‌روونى یا گرێدایى ب كۆڤید-19 نه‌ یا كێمتره‌ ژ خوه‌ پاراستنێ ژ فایرۆسى ب خوه‌. ل دیماهییا سالا بۆرى, به‌ر به‌لاڤییا نه‌خوه‌شیێن ده‌روونى ل ڕێزا دوێ د هاتن. یا ڕوون وئاشكه‌رایه‌ كو ده‌ركه‌فتنا فایرۆسێ كوڕۆنا دێ بارگرانیه‌كا دى په‌یدا كت و دێ بته‌ ئه‌كه‌رێ هندێ كو ئامارا به‌لاڤبوونا نه‌خوه‌شیێن ده‌روونى زێده‌تر لێ بئێت. بۆ نموونه‌, چێدبت مرۆڤ تۆشى فشارا ده‌روونى ببت ژ ئه‌گه‌رێ نه‌ئاگه‌هییێ ژ زاڕۆكان, نساخ بوونا هه‌ڤالان, مانا د مالڤه‌, ژده‌ستدانا كارى یان مۆچێ هه‌یڤانه‌, ترسا ژ ڤایرۆسى زێده‌ دبت بتایبه‌ت هه‌كه‌ر ڕێكارێن خوه‌ پارستنێ ل وێ كۆمپانییێ نه‌بن یا مرۆڤ لێ كار دكت, یان ژى نه‌مانا ڕیكێَن ڤه‌گوهاستنێ.

هه‌كه‌ر هات و د ئه‌ڤان كاودانانده‌ هه‌مى فه‌رمانبه‌ر هاتنه‌ پاراستن ژ ئه‌ڤان فشارێن ده‌وونى یێن دۆمدرێژ و تێكچوونا بارێ ته‌ندروستییا ده‌روونى, دێ پتر شیان هه‌بن كو كارێن خوه‌ ب سه‌ركه‌فتیانه‌ ئه‌نجام بدن. دڤێت ل بیراته‌ بت, ئه‌ڤ كاودانێن نوكه‌ ئه‌م كه‌فتینه‌ تێده‌, دناڤبه‌را شه‌ڤه‌ك و ڕۆژكانده‌ ب دویماهیك نائێت. دڤێت پلانێن دۆمدرێژ بئێنه‌ دانان بۆ سه‌ره‌ده‌ریكرنێ دگه‌ل ڤان كاودانان.

ئه‌رێ تو دشێى ژ پێخه‌مه‌ت ته‌ندرۆستییا ده‌روونى یا فه‌رمانبه‌رێن خوه‌ چ ئه‌نجام بدى ؟

·        خوه‌ پشتڕاست بكه‌ كو هه‌مى فه‌رمانبه‌رێن ته‌ په‌یوه‌ندییه‌كا باش یا هه‌ین و پێزانینێن هویر ل سه‌ر وان بزانه‌. هه‌كه‌ پێدڤی بوو, ته‌ئكید بكه‌ كا فه‌رمانبه‌رێن ته‌ پێزانینێن به‌رده‌ستو بزامانێ وى هه‌نه‌. گه‌له‌ك گرنگه‌ تو ب خوه‌ په‌یوه‌ندییێ ب وانا بكى بۆ نموونه‌, ب ڕێكا هنارتنا ڤیدیۆنامه‌یه‌كێ. هه‌روه‌سا یاگرنگ و ساخله‌مه‌ كو ته‌ ڕۆتینه‌كێ ڕۆژانه‌ یێ په‌یوه‌ندیكرنێ هه‌بت, بۆ نموونه‌, ڕۆژانه‌ د هه‌مان ده‌مده‌ تو پێزانینێن خوه‌ نوى بكى ده‌رباره‌ى فه‌رمانبه‌رێن خوه‌.

·        گه‌له‌ك گرنگه‌ د ده‌مێن ڕویدانا كریزانده‌ مرۆڤ د په‌یوه‌ندییه‌كا به‌رده‌وام ده‌ بت. پرسیارا فه‌رمانبه‌رێن خوه‌ بكه‌ كا چ دكن و چه‌وا ڕۆژێن خوه‌ دبۆرینن, و مۆله‌تێ بده‌ وانا باخڤن و بۆ چۆنێن خوه‌ بێژن ده‌رباره‌ى كاودانێن كو چێبووین بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ تو دشێى كۆنفرانسێن ئۆنلاین یێن كۆمى بكار بیى  و ئێك ئێكه‌  ژى دگه‌ل وان باخڤى چكو هه‌ر كه‌سه‌كى دیتنه‌ك و ئاسته‌نگێن خوه‌ یێن تایبه‌ت هه‌نه‌, و هه‌مى نه‌شێن دناڤ گڕۆپیده‌ به‌حس بكن. دڤێت ڕۆتینه‌كى بۆ ئه‌ڤێ چه‌ندێ بده‌ینى, هه‌كه‌ر هات و ته‌ نه‌شییا تو ب كویرى دان و ستاندنێ دگه‌ل وان بكى, هه‌ما ب كێمى ڤێڕاچوونه‌كێ بكه‌. دئه‌ڤان جوره‌ كریزانده‌, بارێ هه‌ره‌ گران دكه‌ڤته‌ سه‌ر ملێن ڕێڤه‌به‌رى, ژبه‌ر هندێ پرسگرێكێن ئابوورى ل سه‌رێ لیستێ دئێن, ل ڤێرێ ژ ڕێڤه‌به‌رى دئێته‌ خواستن كو یێ ئاماده‌بیت بۆ پێشكێشكرنا پالپشتییا ئابوورى و هه‌ر پالپشتییه‌كا دى یا هه‌بت و دشیانده‌ بت.

·        ڕێبازا بشداریكرنێ دناڤبه‌را فه‌رمانبه‌رێن نوى و فه‌رمانبه‌رێن خودان سه‌ربۆڕده‌ بكار بینه‌. ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ یێ هاریكاره‌ بۆ پێشكێشكرنا پشته‌ڤانییێ و بنچاڤكرنا فشارا كارى و ده‌سته‌به‌ركرنا ئێمناهییێ. د ئه‌ڤى حاله‌تێ تایبه‌تده‌, ڕێڤه‌به‌ر دشێن ب ساناهى لێكگهۆڕینا پێزانینان بكن دگه‌ل وان فه‌رمانبه‌رێن خودان سه‌ربۆڕ و شاره‌زا.

 

·        هنده‌ك خشته‌ وپلانێن نه‌رم بۆ وان فه‌رمانبه‌ران دابین بكه‌ ئه‌وێن ب ڕه‌نگه‌كێ نه‌ ئێكسه‌ر كاریگه‌ر بووین. یێ پشتڕاستبه‌ ژ هندى كو فه‌رمانبه‌ر پشته‌ڤانییا ئێك دو بكن دده‌مێن پێدڤیده‌,  بۆ نموونه‌ هاریكارییا وى فه‌رمانبه‌رى بكن یێ ب ڕه‌نگه‌كێ نه‌ئێكسه‌ر كاریگه‌ر بووى و كارێ خوه‌ ل مالێ ئه‌نجام بدت

·        هه‌كه‌ر یا پیئَدڤی بوو, ڕێكێ بده‌ فه‌رمانبه‌رێن خوه‌ قه‌ستا شاره‌زایه‌كێ ده‌روونى بكن

·        ببه‌ پیشه‌نگ و چاڤلێكه‌ره‌ك. هه‌لبه‌ت ڕێڤه‌به‌ر ژى تۆشى هه‌مان فشارێ دبن یا كو فه‌رمانبه‌رێن وى تێده‌ دبۆرن, و ئه‌و خوه‌ دبینن خودان به‌ر پرسیارییه‌تییه‌كا مه‌زنتر د كریزێن وه‌كى فایروسێ كوڕۆناده‌. ژبه‌ر هندێ یا گرنگه‌ بۆ ته‌ وه‌كۆ ڕێڤه‌به‌ر تو وان ڕێكێن مه‌ ئاماژه‌ پێكرین ل ده‌ستپێكى ل سه‌ر خوه‌ بجه‌ڕبینى و ئه‌نجام بدى, داكو ببیه‌ چاڤلێكه‌ره‌كێ باش بۆ فه‌رمانبه‌رێن خوه‌

جڤاكێن نوى

ئێكگرتن و پێكگوهاڕتنا هاریكارییێ ب كارێن گه‌له‌ك گرنگ دئێنه‌ زانین دده‌مێ كریزانده‌. نه‌دویره‌ هه‌ر ئێك ژ مانا دمالڤه‌ بۆ ده‌مه‌كێ درێژ وپشتگوه هاڤێتنا زاڕۆكان, و كاركرن ل مالێ ببنه‌ ئه‌رێ  په‌یداكرنا ئاریشان د تاخیده‌. ژ ڕه‌خه‌كێ دیڤه‌, ئه‌ڤ كریز دبته‌ رێیه‌ك بۆ پێشكێشكرنا هاریكارییێ و نیاسینا كه‌س وكۆم و جڤاكێن نوى. ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ دڤێت ئه‌م ژ گه‌له‌ك ڕه‌خانڤه‌ ل ڤێ كریزێ ئاگه‌ه بن داكو ئه‌م بشێن ده‌رباس بكن.

سه‌رهلدانا هه‌ڤڕكى و ئاریشان د ناڤ مالێڤه‌ یان د ناڤ تاخیده‌ ل ده‌مێ په‌یدا بوونا كریزان

نه‌دویره‌ ئه‌و گهۆڕین و نه‌ئارامیێن د ده‌مێ كریزانده‌ په‌یدا دبن ببنه‌ ئه‌گه‌رێ سه‌رهلدانا هه‌ڤڕكى و ئاریشان دگه‌ل خێزان, و جیرانێن تاخى.

هه‌لبه‌ت ل ده‌مێ ده‌ركه‌فتنا فایرۆسێ كوڕۆنا شێوازه‌كى نوى یێ ژیانێ په‌یدا دبت جودا ژ به‌رى نوكه‌. ژبه‌ر هندێ دى بینى كو ئێدى زاڕۆك نه‌شێن بچنه‌ خواندنگه‌هێ یان یه‌كێن گرنگیپێدانێ. چێدبت تێكه‌لبوونا زاڕۆكان دگه‌ل ئێك د تاخیده‌ یان ل ناڤ مالێ بۆ ته‌ ببته‌ جهێ دلته‌نگییێ ژ ئه‌گه‌رێ دنگ و قیژه‌ قیژا وان و نه‌دویره‌ ئه‌ڤ هه‌لویسته‌ بۆ هنده‌ك كه‌سان نه‌یێ بساناهى بت بئێته‌ چاره‌كرن 

بێ گومان گه‌نگه‌شه‌كرنا وان گهۆڕینێن د ژیانا ڕۆژانه‌ده‌ په‌یدا بووین ببته‌ كلیله‌ك بۆ چاره‌كرنا هنده‌ك هه‌ڤڕكییان. بۆ نموونه‌, چێدبت ئه‌و ده‌مێ ته‌ ته‌رخانكرى بۆ ئه‌نجامدانا كارى ل مالى, جیرانێ ته‌ د هه‌مان ده‌مده‌ وه‌رزشێ دكت و نه‌دویره‌ ده‌نگ ژ مالا وى بئێن. ل ڤێرێ هه‌بوونا دان و ستاندنه‌كا ڕوون و دویر ژ هه‌ڤڕكییان دێ بته‌ ئه‌گه‌رێ ڕیككه‌فتنه‌كێ ل سه‌ر ده‌مێن كارى و وه‌رزشكرنێ.

هه‌كه‌ر هه‌لویست بۆته‌ یێ ب زه‌حمه‌ت بوو, و تونه‌شیایى بگه‌هییه‌ ڕێككه‌فتنه‌كێ دگه‌ل لایه‌نێ به‌رامبه‌ر, پێدڤى ناكت سه‌رێ خوه‌ بئێشینى و په‌نایێ بۆ هنده‌ك ڕێكێن نه‌ ته‌ندروست ببى!!! 

چێدبت ده‌سته‌كێن ناڤه‌ندگیرییێ و چاره‌كرنا هه‌ڤڕكییان چاره‌یه‌كا گونجایى بۆ هه‌وه‌ هه‌ردوان ببینن. هنده‌ك هه‌ڤڕكى ب تمامى هاتینه‌ چاره‌كرن دكاودانێن نوكه‌ یێن ڤایرۆسێ كوڕۆناده‌ ب ڕیكا ڤان ده‌سته‌یان ئه‌ڤه‌ژى نموونه‌یه‌كه‌ ژ ئه‌وان ده‌سته‌یان (Constructive conflict advice e. V.).

لێكگۆهه‌ڕینا پشتگیریكرنێ

ژ ئه‌گه‌رێ ئه‌ڤان كاودانێن نوكه‌ په‌یدا بووین, گه‌له‌ك ده‌لیڤێن هاریكاریێ ژى بۆ خێزان و جیرانێن تاخى و جڤاكى یێن په‌یدابووین. گه‌له‌ك كه‌س نوكه‌ یێن هه‌ین دڤێن ده‌سپێشخه‌رییان بكن و هاریكارییا كه‌سێن پێدڤى بكن. د ڕاستیده‌, ئه‌ڤه‌ نه‌بتنێ هاریكارییا وان كه‌سان دكت یێن كو هریكارى بۆ دئێته‌ پێشكێشكرن, به‌لكو بۆ وان كه‌سان ژى ئه‌وێن هاریكاریێ پێشكێش دكن. هه‌ستكرن ب ئێكگرتنێ و پێكڤه‌ كاركرنێ بۆ گه‌له‌كان گرنگه‌ د سه‌رده‌مێ نوكه‌ده‌.

گه‌له‌ك ڕێكێن هاریكاریكرنێ و پشكداریكرنێ یێن هه‌ین:

·        بۆ نموونه‌, تو دشێى بۆ كه‌سێن دى بچییه‌ بازاڕى  ئه‌ڤه‌ژى دێ هاریكارییا وان كه‌سان بكت یێن كو ده‌لیڤا توشبوونا وان ب ڤایرۆسى پتر بن. بۆ نموونه‌, بۆ كه‌سێن دانعه‌مر و یێن نه‌خۆشیێن دۆمدرێژ هه‌یین. ئێك ژ نموونان, ئه‌ڤان كه‌سان پاره‌ و ولیستا تشتێن پێدڤى د دانه‌ ده‌ستێ كه‌سێن هاریكار, وئه‌و كه‌س ژى دچوون بۆ وانا بازاڕ دكرن و تشتێن وان و ئه‌و پارێن ژبه‌ر كڕینێ مایین د د دانانه‌ به‌ر ده‌رگه‌هێ وان

·        گه‌له‌ك ڕێكێن دى یێن هه‌ین مرۆڤ هاریكاریێ پیشكێش بكت, بۆ نموونه‌ دابینكرنا ده‌رمانان یان سه‌ره‌گوهیكرنا زاڕۆكان  ئه‌ڤ چه‌نده‌ هاریكارییا وان هه‌ڤژینان دكت ئه‌وێن هه‌ردو بتنێ پێكڤه‌ دژین. ژ ڕه‌خه‌كیڤه‌ ل سه‌ر وانا پێدڤییه‌ ئه‌و كار بكن (چ ل مال یان ده‌رڤه‌ى مال) و هه‌روه‌سا سه‌ره‌گوهییا زاڕۆكین خوه‌ ژى بكن.

·        هنده‌ك ڕێكین دى یێن هاریكارییێ ییێن هه‌ین كو نه‌ گرێدایى چ پێدڤیێن ده‌ستنیشانكرینه‌. د مالپه‌ڕێ انترنێتێده‌ یێ ب ناڤێ  تو دشێى ترس و ئاریشه‌یێن خوه‌ تیده‌ بدانى. ئه‌و بابه‌تێ ته‌ تێده‌ دانایى دێ ئێته‌ دیتن ژلایێ هنده‌ك كه‌سێن دی, و پاشى ئه‌و دێ بزاڤێ بكن هارێكارییێ پێشكێش بكن ب ڕێیه‌كا تایبه‌ت. زێده‌بارى ڤێ چه‌ندى, تو دشێى حه‌زا خوه‌ ژى بۆ هاریكاریكرنا كه‌سێن دى دیار بكى. هه‌روه‌سا هه‌ژماره‌كا تلیفۆنێ یا تایبه‌ت هه‌یه‌ كو ب درێژییا حه‌فتییێ به‌رده‌سته‌ د مالپه‌ڕێ  هه‌مان خزمه‌ت پێشكێش دكت.

یێ هشیاربه‌ دڕاستا هاریكاریكرنا خێزانێن تاخێ خوه‌

لێكگهۆڕینا هاریكارییێ گه‌له‌ك باشیێن خوه‌ هه‌نه‌, لێ دهه‌مان ده‌مده‌ خه‌فكێن خوه‌ژى هه‌نه‌.

ده‌لیڤه‌یه‌كا مه‌زنا ڤه‌گوهاستنا ڤایرۆسى هه‌یه‌ ل ده‌مێ پێشكێشكرنا هاریكارییێ بۆ ئه‌ندامێن تاخى. بۆ نموونه‌, ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل باژێڕێ ئۆهان ل چینێ, ل ده‌مێ كو ئه‌و جهێ كو ڤایرۆس لێ هاتییه‌ دیتن. ئه‌ز دێ چه‌وا شێم هاریكارییا ئه‌ندامێن تاخێ خوه‌ بكم بێیكو ڕیچكێ بدمه‌ به‌ربلاڤبوونا ڤایرۆسى؟ دڤێت ئه‌ز ل چ تشتى یێ هشیار بم؟ 

ل ڤێرێ تو دێ هنده‌ك شیره‌تێن تایبه‌ت ببینى

·        ژ تێكه‌لییا ئێكسه‌ر و نه‌پێدڤى دویر بكه‌ڤه‌.

·        پێگرییێ ب  یاسایێن خوه‌ پاراستنێ یێن سه‌ره‌كى بكه‌, وه‌كو نه‌چه‌ د مالا وانڤه‌, ده‌ستێن وان نه‌هه‌ژینه‌, ماسكان بكار بینه‌.

·        هه‌كه‌ر تو بشێیى, هاریكاریا ئیك خێزانێ بتنێ بكه‌. ژ په‌یوه‌ندیكرنا دگه‌ل گه‌له‌ك مرۆڤان دویر بكه‌ڤه‌.

·        هاریكارییا وان كه‌سان بكه‌ یێن نێزیكى ته‌ و بێى تو رێكێن ڤه‌گوهاستنێ بكار بینى (وه‌كو تڕۆمبێل, پایسكل, ..هتد) هاریكارییێ بكى. و خوه‌ ژ وان كه‌سان دویر بكه‌ یێن مالێن وان دویر

·        بلا لبیرا ته‌بت,  خوه‌ دویر كرن و ڤه‌ده‌ركرن ژى هاریكاره‌ دژى به‌لاڤنه‌بوونا ڤایرۆسى. چێدبت ئه‌ڤه‌ به‌روڤاژى پره‌نسیپێ هاریكاریكرنێ بت, به‌لێ به‌لاڤبوونا ڤایرۆسى سنووردار دكت