سه‌روكێ پشكا زمانێ كوردى
كولیژا زمانان
پشكا زمانێ كوردى
كورته مێژوويه‌ك ل دور پشكا زمانێ كوردى: پشكا زمان و ئه‌ده‌بێ كوردى ل زانكويا دهوكێ ل سالا (1994) وه‌كو پشكه‌ك سه‌ر ب كولیژا ئادابێڤه هاته ڤه‌كرن و يا به‌رده‌وام بوويه هه‌تا سالا 2016 ، كو ل وێ سالێ پشتى كوليژا زمانان ل كوليژا زانستێن مروڤايه‌تى هاتيه جوداكرن بوويه پشكه‌ك ل پشكێن كوليژا زمانان، كو هه‌تا نهو يا به‌رده‌وامه و هه‌رسال قوتابيان د هه‌رسێ ئاستێن به‌كالوريوس، ماسته‌ر و دكتورايێدا وه‌ردگريت. سیسته‌مێ خواندنا به‌كالوريوسێ ل ئه‌ڤێ پشكێ چوار سالن، كو هه‌ر ساله‌ك ل دوو سمسته‌ران پێكدهێت واته سه‌رجه‌مێ وان (8) سمسته‌رێن خواندنێنه، ل دوماهیێ قوتابى باوه‌رناما به‌كالوریوسێ ب زمان و ئه‌ده‌بێ كوردى وه‌ردگرن، هه‌روه‌سا قوتابى ل ڤێ پشكێ دشێن به‌رده‌وامى ب خاندنا بلند بدن ل قوناغێن (ماسته‌ر و دكتورا)یێ ب هه‌ردوو پسپوریان ( پسپوريا گشتى زمان و پسپوريا گشتى ئه‌ده‌ب) كو هه‌ريه‌ك ل ڤان پسپوريێن گشتى چه‌ندين پسپوريێن هويرتر و تايبه‌تى بخوڤه دگرن و قوتابى دشێت تێدا به‌رده‌واميێ بخواندنێ بده‌ت. هه‌لبه‌ت خواندنا ماسته‌رێ ل سالا (2000) ل ڤێ پشكێ هاتيه ڤه‌كرن و خواندنا دكتورایێ ل ساڵا (2011) كو هه‌تا نهو ب هه‌ر دوو پسپوريان و هه‌ر دوو ئاستان قوتابى دهێنه وه‌رگرتن و خاندن تێدا يا به‌رده‌وامه. ل ڤێ پشكێ ژماره‌كا باشا ماموستايێن خودان شيان و بروانامێن به‌رز تێدا وانان دبێژن كو (21) ژ ماموستايێن ڤێ پشكێ خودانا برواناما دكتورايێنه و ( 2) پروفيسور و (15) ماموستايان ناسناڤێ پروفيسورێ هاريكار هه‌يه‌و و (20) ماموستا ژى خودان برواناما ماسته‌رێنه و (10) ژوان ناسناڤێ ماموستا و (10) ژ وان ژى ماموستايێن هاريكارن.
دیتنا پشكێ: ديتنا پشكێ پێگه‌هاندنا كه‌سانێن پسپوره د بیاڤێ زمان و ئه‌ده‌بێ كوردیدا كو هه‌ولا پێشئێخستنا زمانێ كوردی بده‌ن، چونكى مه‌سه‌لا زمانی گرێدايى ئاسایشا نه‌ته‌وه‌ییه ب تایبه‌ت د ئه‌ڤى سه‌رده‌مێ هه‌ستیاردا و زێده‌تر هه‌ول بهێنه دان بۆ پتر خزمه‌تكرنا زمانێ كوردى ب رێكا به‌رده‌وامیدان ل سه‌ر خواندن و ڤه‌كۆلینێن ئه‌كادیمى د بوارێ زمانێ كوردیدا، هه‌تا ژ پیڤاژوا بزاڤا پێشكه‌فتنخوازا زمانێن جیهانى نه‌هێته دابرین. يا ديتر ئارمانج ئه‌وه زمانێ كوردى ژى مل ب ملێ زمانێن جيهانى ببيته زمانێ زانست و زانينێ و ناڤه‌ندێن گرنگێن فێربونا زمانێ كوردى ژى ل ولاتێن بيانى بهێنه ڤه‌كرن، بۆ پتر ناساندنا كه‌لتور و مێژو و فه‌رهه‌نگ و شارشتانيه‌تا كوردى، دگه‌ل هندێ ده‌مێ وێ هاتيه كو ئه‌م ژى وه‌ك كورد بشێين زمان و ئه‌ده‌بێ خو هه‌م ب رێكا به‌رهه‌مێن زانستى و هه‌م ب رێكا ئه‌ڤان پسپورێن د بوارێ زمان و ئه‌ده‌بێ كورديدا كار دكه‌ن، ب وه‌رگێرانا وان بۆ زمانێن بيانى بگه‌هينينه ته‌ڤايا جيهانێ و كه‌لتور و تێراوانينێن خو بۆ ژيانێ بۆ جيهانيان بده‌ينه دياركرن، چونكى زمان و ئه‌ده‌ب د هه‌مى ولاتاندا ئێك ژ ته‌وه‌رێن هه‌ره گرنگه بۆ ناساندنا ناسنامه و كه‌لتور و شارشتانيه‌تا هه‌ر ولاته‌كێ، له‌ورا بومه وه‌ك كورد سه‌ره‌رايێ بهايێ زانستى و پسپورى بهايه‌كێ نه‌ته‌وايه‌تى ژى هه‌يه، چونكى دڤێت ب رێكا زمان و ئه‌ده‌با خو ئه‌م بشێين به‌ره‌ڤانيێ ل ناسناما و كه‌لتور و هه‌بوونا خو بكه‌ين، له‌ورا ئه‌و كه‌سانێن دڤى بواريدا كار دكه‌ن و ل داهاتى دهێنه ڤێ پشكێ دڤێت، ب بيرو باوه‌رێن كوردايه‌تى ئه‌ڤى ئه‌ركى بستويێ خوڤه بگرن و ب به‌رپرسياريه‌تى ئه‌ڤى ئه‌ركى جێبه‌جێ بكه‌ن، بێ شك ئه‌و ملله‌تێ كو گرنگيێ ب زمان و ئه‌ده‌با خو نه‌ده‌ت ژلايێ ناساندنا كه‌لتور و ناسناما خو دێ يێ پاشڤه‌مايى بيت، يان ئه‌و ولاتێن نه‌شياى به‌ره‌ڤانيێ ژ كه‌لتور و ناسناما خو بكه‌ن هوكار ئه‌وه، كو نه‌شياينه وه‌كو پێدڤى زمان و ئه‌ده‌با خو بده‌نه دياركرن و ب چاڤه‌كێ نزم سه‌حكريه زمان و ئه‌ده‌با خو، له‌را يا گرنگه ئه‌م وه‌ك كورد بشێين باشتر خزمه‌تا زمان و ئه‌ده‌با خو بكه‌ين و باشتر بۆ خه‌لكه‌كێ خو بده‌ينه نياسين، ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ هه‌لگرتنا ئه‌ڤى بارى، باره‌كێ گرانه و پرى به‌رپرسياره‌تيه، لێ دگه‌ل هندێ دڤێت ئه‌وێ چه‌ندێ ژى بزانين كو ئه‌ڤ خزمه‌تكرنه بۆ ولاتى و ملله‌تێ خو خزمه‌ته‌كا هه‌رى مه‌زنه.
په‌یاما پشكێ: په‌یاما پشكێ پێشكێشكرنا پروگرامه‌كێ خواندنێ بۆ ب ده‌ستڤه‌هینانا باوه‌رناما به‌كالوریوسێ و ماسته‌رێ و دكتورایێ ب هه‌ردوو پسپوریێن ئه‌ده‌ب و زمان د بوارێ ئه‌ده‌ب و زمانێ كوردیدا، ئه‌ڤ پروگرامه پێكهاتیه ژ وانه‌بێژى و خواندنه‌كا سه‌رده‌میانه یا تێروته‌سه‌ل ل سه‌ر پسپوریا ئه‌ده‌ب ب قۆناغ و جۆر و بیاڤێن ئه‌ده‌بى و هه‌روه‌سان زمان ب هه‌ر سێ ئاستێن خوڤه لێ دهێنه وه‌رگرتن، زێده‌بارى هه‌ولدان بۆ پێشكێشكرنا شه‌هره‌زایێ بۆ قوتابیان د لایه‌نێن پراكتیك و ره‌خنه و شلوڤه‌كرنێدا ب ئاوایه‌كێ پێشكه‌ڤتى بۆ ئه‌نجامدانا كاره‌كێ سه‌ركه‌ڤتى و ب ده‌ستڤه‌هینانا ره‌وشه‌نبیریه‌كا به‌رفره‌هـ. هه‌لبه‌ت گرنگيدانا ب زمانێ كوردى ل دويڤ وان تيورانه ئه‌وێن زمانێن جيهانى پێ دهێنه شروڤه‌كرن و پراكتيزه‌كرنا ڤان تيوران ل سه‌ر زمانێ كوردى دێ باشتر لايه‌نێن ئه‌رێنى و نه‌رێنيا زمانێ كوردى بۆ مه ده‌نه‌دياركرن، ژلايه‌كێ ديتر گرنگيدانه ب لايه‌نێ ئه‌ده‌بى و ئاشناكرنا قوتابيانه ب ميتود و بنه‌مايێن ره‌خنه‌يى و ئه‌ده‌بيێن جيهانى و شروڤه‌كرنا تێكست و بابه‌تێن ئه‌ده‌بيێن كوردى ل دويڤ ڤان تيور و ميتودان كو د ئه‌نجامدا پێگه‌هاندنا قوتابيه‌كێ خودان شيانه بۆ خزمه‌تكرنا زمان و ئه‌ده‌بێ كوردى.
بازارێ كارى بۆ ده‌رچوويێن پشكێ: هه‌لبه‌ت بازارێ كارى بۆ ئه‌ڤێ پشكێ بێگومان وه‌كى پشكێن ديتر نينه، لێ دگه‌ل هندێ ڤه‌ديتنا كارى بۆ ڤێ پشكێ زێده‌تر يا گرێدايه ب ده‌زگه‌هێن حكوميڤه، چونكى ئه‌و جهێن ده‌رچويێن ئه‌ڤێ پشكێ تێدا كار دكه‌ن زۆرينا وان سه‌ر ب دامو ده‌زگه‌هێن حكوميڤه‌يه، دگه‌ل هندێ ره‌نگه هنده‌ك ده‌رفه‌تێن كارى ژى هه‌بن كو يا گرێدايه ب شيان و كارامه‌يا ده‌رچويێن وێڤه، پشتى قوتابى ل ڤێ پشكێ ده‌ردچيت دشێت وه‌ك ماموستا ل ناڤه‌نده‌كا خواندنێ كارێ ماموستايێ بكه‌ت بۆ گوتنا بابه‌تێ زمان و ئه‌ده‌بێ كوردى كو ل هه‌مى قوناغێن خاندنێ هه‌تا پولا دوازدێ ل قوتابخانێن سه‌ر ب وزاره‌تا په‌روه‌ردێڤه دهێته خاندن، هه‌روه‌سا ده‌رچويێن وێ دشێن وه‌كى ره‌خنه‌گره‌كێ ئه‌ده‌بى، نڤيسه‌ر، وه‌رگێر، ڤه‌كوله‌ر د ناڤه‌نده‌كا ره‌وشه‌نبيرى و فێركرنێدا، هه‌لسه‌نگێنه‌رێ زمانى د ناڤ ده‌زگه‌هێن ميرى و ب تايبه‌ت ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ، په‌رتوكخانه و ده‌زگه‌هێن چاپ و نڤيسينێدا كار بكه‌ن. له‌ورا باشترين جهـ پشتى كارێ وانه‌بێژيێ، ده‌زگه‌هێن چاپكرنێ و راگه‌هاندنێنه بۆ ده‌رچويێن ئه‌ڤى به‌شى كو تێدا دشێن به‌رنامێن ئه‌ده‌بى، راديويى و تله‌فزيونى و د هوبێن ره‌وشه‌نبيريێن هه‌مى فه‌رمانگه و وه‌زاره‌تێن ولاتيدا كار بكه‌ن.
ئارمانجێن پشكێ: ئارمانجا هه‌ره سه‌ره‌كى ژ دامه‌زراندنا پشكێ به‌رهه‌ڤكرنا قوتابیان ل سه‌ر شیانێن زمانى و به‌رفره‌هكرنا ئاسویێن وانێن ره‌وشه‌نبیری و ئه‌ده‌بى د بیاڤێ زمان و ئه ده‌بێ كوردیدا، ژ پێخه‌مه‌ت به‌رده‌وامیدان ب پێشڤه‌برنا پروسێسا خواندنێ و خورتبوونا بزاڤا زانستى ل سه‌ر بنه‌مایه‌كێ ئه‌كادیمی. هه‌روه‌سان پێشڤه‌برنا ئاستێ ره‌وشه‌نبیرى یێ قوتابیان و گه‌شه‌كرنا ئاسویێن زانیاریێ ل ده‌ڤ وان ب تایبه‌تى د ئه‌وان بیاڤێن پێدڤیدا، ئه‌وێن په‌یوه‌ندى ب كه‌لتور و چاندا كوردیڤه هه‌ى. وه‌رگرتنا پێزانینێن پێدڤى ل سه‌ر بنه‌مایێن زمانڤانى و زمانێ دایكێ و بكار هينانا زمانه‌كێ زانستى بۆ پتر خزمه‌تكرنا زمان و ئه‌ده‌با كوردى .